Tytuł: „(Nie)odpowiedzialne zarządzanie przestrzenią - zarys problematyki badawczej”

Streszczenie:

Przestrzeń, która nas otacza, stanowi szczególnie cenne dla społeczeństwa dobro ekonomiczne. Przedmiotem zarządzanie przestrzenią (land-use management) jest terytorium, jak obszar kraju, województwa, gminy, obszar funkcjonalny, obszar opracowania planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego. Podmiotem zarządzania przestrzenią są władze publiczne na trzech poziomach planowania przestrzennego: samorząd gminny, samorząd wojewódzki, rząd. W odniesieniu do kształcenia na uczelniach wyższych, najwięcej elementów zarządzania przestrzenią jest w programie studiów na kierunku "Gospodarka przestrzenna". Zarządzanie przestrzenią mieści się w zarządzaniu publicznym, jest pojęciem względnie nowym, szerszym niż tradycyjne planowanie przestrzenne (spatial planning), m.in. obejmuje cel/-e zarządzania przestrzenią. System planowania przestrzennego w kraju jest ciągle modyfikowany, żeby sprostać coraz większym wyzwaniom w szybko zmieniającym się otoczeniu i narastającym problemom. Jednym z nich jest odpowiedzialność za decyzje przestrzenne.

Obecny system planowania przestrzennego charakteryzuje się wysokim poziomem swobody decyzji planistycznych. Nadzór nad prowadzoną przez samorząd gminny polityką przestrzenną jest wykonywany wyłącznie w zakresie jej zgodności z obowiązującym prawem (definicjami, procedurami). Decyzje samorządów gminnych, dotyczące zmian przeznaczenia terenów, są chronione zgodnie z konstytucyjną zasadą samorządności. Równocześnie, coraz częściej w literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na słabość instytucjonalną większości samorządów gminnych w zakresie wykonywania tak ważnego zadania własnego, jak kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej. Chodzi przede wszystkim o małe gminy wiejskie, nie zatrudniające w Urzędzie Gminy pracowników z wykształceniem kierunkowym z zakresu urbanistyki, gospodarki przestrzennej. Niski zakres i poziom odpowiedzialności samorządów gminnych za decyzje przestrzenne wynika z niedoskonałości systemu planowania przestrzennego (np. wykonywanie oceny oddziaływania w bardzo ograniczonym zakresie) i funkcjonowania samorządu gminnego (np. kadencyjność władz gmin).

Celem planowanego badania jest:

• ocena stanu obecnego odpowiedzialności w zarządzaniu przestrzenią,
• opracowanie koncepcji odpowiedzialnego zarządzania przestrzenią, w tym wskazanie kierunków poprawy odpowiedzialności w zarządzaniu przestrzenią.